Eser geçtiğimiz yıl aramızdan ayrılan merhum Prof. Dr. Ömer Faruk Harman’ın Kurumumuz için kaleme aldığı ancak yayın hazırlığı vefatından sonra tamamlanan son ilmî çalışmasıdır.

Eserde esas olarak din meselesi ve bir din olarak İslam Kur’an vahyi ışığında ele alınmakta, Kur’an’da geniş şekilde yer alan Yahudilik ve Hristiyanlık da mensupları, tarihleri, peygamberleri ve kutsal kitapları yönünden incelenmektedir.

Eserde ayrıca din duygusunun mahiyeti ve kaynağı, din olgusunun menşei, din kavramının tarih boyunca muhtelif inanç ve kültür alanlarında kazandığı anlamlar; dinler tarihi verilerine göre ilk dinî inançların mahiyeti, farklı disiplinlerin din fenomenine bakışları, vahiy geleneğine göre dinin menşei konuları da incelenmektedir.

Bu zengin içeriğiyle eser, okuyucuya din konusunun muhtelif veçheleri, bunlarla ilgili muhtelif yaklaşımlar ve Kur’an’ın dine bakışı hakkında özlü bilgiler sunmaktadır.

İlâhi dinleri anlayabilmek için “vahiy” ve “peygamberlik” kavramları üzerinde yoğunlaşmaya: diğer bir anlatımla bir kutsal kitabı, dolayısıyla onun içerdiği dinî bildirimleri, bilgileri, haberleri, buyrukları ve hepsini birlikte ifade eden dini anlamak için önce “vahiy” ve “peygamberlik” kavramlarını anlamaya ihtiyaç vardır.

Eserde alanın seçkin uzmanlarınca kaleme alınmış: farklı din, kültür, mezhep ve felsefelere, özellikle de Kur’an ve Sünnet’e ait “vahiy” ve “peygamberlik” tasavvurları hakkında etraflı bir bilgi ve fikir edinmeye yardımcı olacak metinler bulunmaktadır. Esere yansıyan birikimin, en başta Kur’an’ı Kerîm’i doğru anlamada önemli bir imkân oluşturacağına, dahası genel olarak dinlerin kutsal kitapları ve bu kitapların taşıyıcıları olan peygamberlerin özellikleri ve misyonları hakkında zengin bir bilgi altyapısı ve bütüncül bir bakış açısı geliştireceğine inanıyoruz.

“Varlık, bilgi ve insan”ı anlamak, insanoğlunun, bütün tarihi boyunca en temel arayışını oluşturmuştur. Bu üç problem, Kur’ân-ı Kerîm’in de kendine özgü bir dille işlediği aslî konularındandır. Bu sebeple Kur’an’ın varlık, bilgi ve insan konularındaki muhtevasını, özellikle de onun bu üç alana ilişkin öğretisini kavramak ve dilini çözmek aynı zamanda Kur’an’ı anlamanın fikrî arka planının önemli ve hatta –İslam’ın inanç boyutuyla da ilgisi dolayısıyla- birincil kısmını teşkil eder. Bunun içindir ki, kitapta ‘Kur’an’da varlık tasavvuru, Allah’ın varlığının delilleri, ‘Kur’an’da ulûbiyet anlayışı, İslam filozoflarının varlık tasavvuru, İslâm düşüncesinde varlık tasavvuru, gayb âlemi ve gaybın bilinmesi, Kur’an’da bilgi ve epistemoloji, İslam düşüncesinde bilgi, Kur’an’da insan’ gibi   konular hakkındaki bilgi ve düşünceler, insanın kendisini ve Yaratanını tanıması ve Kur’an’ın bu yöndeki mesajlarını anlamasının altyapısını oluşturmayı hedefleyen bir yaklaşımla ele alınmıştır.

Kitapta birbirini tamamlayan on ayrı konu, bu sahada tarihimizden bugüne intikal eden zengin ilmî mirasımıza ve diğer kültür havzalarının farklı bakış açılarına da yer verilerek incelenmiştir.